(Güliz Vural / Nokta – 25 Ocak 2016)
Beş asırlık Roman mahallesi olan Sulukule, önce TOKİ’nin buldozerleriyle yerle bir edildi. Sadece okul, hastane ve karakol için yapılabilen “acele kamulaştırma”nın yapıldığı ilk yer Sulukule’ydi
Komik bedellerle asırlık sahiplerinin elinden alınan bahçeli evlerin yerine lüks konutlar yükseldi. Sulukule’nin eski sakinlerinden parmakla sayılabilecek kadar azı kaldı geriye.
Şehrin merkezi konumunda kalmış bu bölgeye yatırımcılar akın etti. Yeni konutlar kapanın elinde kaldı ancak “Sulukule” adı nedeniyle bu konutları alanların bir çoğu burada ya oturmadı ya da oturamadı.
Sulukule’nin tarihinde 3. dönem böylece başladı. Romanların yerini şimdi iç savaştan kaçan Suriyeli mülteciler alıyor. Kendine özgü hikayeleriyle.
LÜKS KONUTLARDA KALIYORLAR!
Suriyeliler, Türkiye’yi transit ülke olarak kullanıp Avrupa’ya geçmeye çalışıyorlar. Türkiye durağında mümkün olduğunca ucuza yaşayıp, köle gibi çalışıp birikim yapmak durumundalar. Birikimin tek hedefi Türk insan kaçakçılarına gerekli parayı verebilmek.
Türkiye’de para biriktirmek için ulaşım masraflarından kısmaları gerekiyor ve merkezi yerlere yürüyebilecekleri bölgelerde ikamet ediyorlar. Tıpkı Romanlar gibi. Sulukule bu nedenle mültecilerin toplanma merkezlerinden birisi oldu. Bölge adım adım Arapça konuşabildikleri, kendi marketlerinden istedikleri ürünleri alabilecekleri bulunmaz bir yere dönüştü Suriyeliler için. Bölgedeki yüksek kiralar ise lüks konutların ranzalı sisteme dönüştürülmesiyle çözüldü.
Romanların bahçeli evlerinin yıkılıp toplu konut inşasıyla yaşanan Sulukule dönüşümü, ranza sistemiyle yeniden dönüşmüş oldu böylece.
575 KONUTUN YARISINDA SURİYELİ VAR
575 konutun bulunduğu bölgedeki evlerin yarısından fazlasında Suriyeliler oturuyor. Diğerleriyse Türk, Filistinli, İranlı, Tunuslu, Yemenli diye sıralanıyor. Sulukule’deki lüks evlerin kiraları 2 bin liradan başlıyor. Site aidatları ise 300 lira civarında.
Sistem evin sahibinden kiralanmasıyla başlıyor. Yıllık kirayı peşin verebilen Suriyeli kiracı, ardından evi ranzalarla dolduruyor ve İstanbul’a gelen genç Suriyelilere yatak başı kiralıyor. Evler bir yurt halini almış durumda. Evlerin her bölümüne olabildiğince çok ranza sığdırılmış durumda. Odaların çoğunda sekizer ranza mevcut.
RANZA BAŞINA KİRA 300-350 LİRA
Her ranza, 300 ila 350 lira arasında değişen fiyatlara kiralanıyor. Evlerde ortalama 16-20 genç yaşadığı düşünüldüğünde, toplamda 5 bin ile 7 bin lira arasında değişen aylık kira geliri elde ediliyor. Evi kiralayıp ranza sistemi kurduktan sonra kendi ülkedaşlarına kiralayan birçok Suriyeli, sadece bu ev kiralarından kazandıkları paralarla yaşıyor.
HEPSİ OKUMUŞ GENÇLER
Bir kısmı villa olan bu evlerde yaşayan Suriyeli nüfusun büyük bir bölümünü eğitimli gençler oluşturuyor. Birçoğu doktor, sosyolog, eczacı, dişçi, mühendis… Yüksek lisanslarını yapanların sayısı da az değil. Üniversitelerde denklik bulamadıkları için terzilik, çıraklık, hamallık gibi işler yapıyorlar.
ASKERE GİTMEMEK İÇİN KAÇIYORLAR
Esad ve Suriye istihbaratından duydukları korku nedeniyle görüntü almak ve bu bölgeyle alakalı bilgi toplamak oldukça zor. Her şey onları çok korkutuyor! Esad bütün gençleri zorla askere aldığı için asker olmayı reddeden bu insanlar, ölmek kadar öldürmekten de kaçmışlar.
Buraya gelen gençlerin büyük bir kısmı ailelerini geride bırakıyor. Suriye’de gençseniz askersiniz! Asker olmayı reddederseniz hapse girersiniz. Hapisten kaçan askerleri öldürüyorlar. “Rejimden kaçmak isteyen birçok asker var; ama ölüm korkusu nedeniyle kaçamıyor. Bizi zorla savaştırmak istiyorlar” diyorlar.
HERŞEY TEKRARDAN İBARET
Sulukule’de her şey bir tekrardan ibaret gibi. Önceden gördüğünüz bir insanı yeniden görmeniz pek de mümkün değil. Sürekli bir gel-git yaşanıyor… Evleri birbirinden ayırmak çok zor. Hepsi birbirinin aynı gibi… Her yer ranza.
İnsanların çoğu işsiz. Neredeyse herkesin adı Muhammed. İçtikleri kaçak sigaralar, pipetli bir çay kaşığıyla içtikleri mate çayı ve nargile… Her şey aynı; ama en çok da acıları…
(Muhammed, rejim güçleri tarafından Suriye’de 2 yıl hapishanede kalmış. Bu fotoğrafı çekerken henüz üç gün olmuştu hapishaneden kaçalı… Hâlâ sebebini bilmiyordu. Yeni bir hayat için ailesini geride bırakıp en küçük çocuğunu alarak Türkiye’ye gelmişti.)
(Abid bir yıl boyunca Yermük’ta kedi, köpek yiyerek hayatta kaldığını söylüyor. Kolundan, bacağından ve sırtından yaralanmış.)
(Sulukule sokaklarından valiz tekerleklerinin sesi hiç eksik olmuyor. İnsanlar değişse de o ses hiç değişmiyor. Sürekli birileri buraya gelirken, birileri de Avrupa hayaliyle buradan ayrılıp insan kaçakçılarının çizdiği rotayı izlemeye başlıyor.)
